Beloftes komen ook voor in gezinnen waarin de relaties verstoord zijn, of zoals Sabine het noemt, ‘disfunctionele gezinnen’.
‘Wij komen uit een heel disfunctioneel gezin, netjes gezegd. En daar hebben wij niet geleerd te praten, daar werd nooit gepraat, ik heb dat pas op latere leeftijd geleerd.
Mijn vader had al drie zoons toen hij trouwde met mijn moeder en samen kregen ze nog vier kinderen. Mijn broer Karel, ik en daarna nog de zusjes Marijke en Els. Karel was het lievelingetje van mijn moeder, ik van mijn vader – met alle gevolgen van dien. Dan zus Marijke waarvan iedereen zei: “O, die redt zich wel.” Maar dat is heel eenzaam natuurlijk en eigenlijk ook een vorm van verwaarlozing, hè. En mijn jongste zusje Els, dat was het meisje, daar moest altijd voor gezorgd worden en die hoefde geen verantwoordelijkheid voor wat dan ook te nemen. Als ze hoofdpijn had dan mocht ze thuis blijven. Die is verkeerd verwend, zeg maar. Die gedroeg zich ook zo van: alles is moeilijk, ik kan het niet aan. Ze verbrak soms het contact, dan kwam ze wel, dan weer niet, daar kon je niet op bouwen. Marijke moest voor Els zorgen, maar dat wist ik toen niet. Mijn moeder is al 25 jaar dood, pas veel later heeft Marijke me verteld dat ze mijn moeder moest beloven om voor Els te zorgen.
En toen zei ik: ‘O, Marijke, dat had ons moeder je nooit mogen vragen, nooit. Ik vind dat jij ontheven moet worden van die belofte, dat kan gewoon niet, dat mocht ze jou niet aandoen. Els moet voor zichzelf zorgen.’ Marijke heeft er al die jaren alleen mee gelopen en het werd een grote zorg voor haar. Ik vond het heel erg dat ze daarmee belast was, we waren al zoveel belast met een hoop van vroeger. We hebben daar toen lang over zitten praten. Ieder is verantwoordelijk voor zichzelf, dus zij zal het ook moeten pakken. En lukt het niet, dan kan ze hulp zoeken, dat heb ik ook moeten doen, waarom zij niet? Gelukkig heeft ze het me verteld. En daarna zag ik meer lucht en licht bij haar.
Maar dat onze moeder … Dat paste wel bij mijn moeder, hoor. Dus altijd overal alles regelen. Onmacht hoor. Zwaar getraumatiseerde vrouw was het.
Ik denk dat Marijke in de loop van de tijd ook wat meer naar zichzelf is gaan kijken, en afweegt wat ze wel en niet doet. Marijke is een regeltante, dat wel, maar ze is wel meer gaan nadenken waarom ze alles regelt voor iedereen.
Toen ik jouw oproepje las, dacht ik aan disfunctionele gezinnen; want alles wat recht lijkt is daar krom, daar zullen veel valse beloftes gedaan worden. Want ik voelde me naar mijn moeder ontzettend schuldig, ik had een hele rare relatie met haar. Ik heb me heel vaak afgevraagd of ze wel van me hield. Dus ik kan me voorstellen dat je dan een belofte doet, in de hoop dat als je moeder sterft, ze toch nog van je houdt. Ik kan me daar alles bij voorstellen dat mensen dat doen. Ja. Maar dat zijn geen goede beloftes.’